พระธาตุดอยช้างมูบปรากฎในตำนานพระธาตุดอยตุง ฉบับวัดห้วยไคร้ใหม่โดยมีเนื้อความดังนี้คือ ".....เมื่อพระพุทธเจ้านิพพานไปได้ ๒๘๐ ปีมีฤาษีตน ๑ ชื่อ สุริยเทพา ลุกแต่ป่าหิมพานต์มาอุปัฏฐากมหาธาตุเจ้า ก็แปลงบรรณศาลาอยู่ภูเขาลูก ๑ ชื่อว่า ดอยดินแดง มีทิศกล้ำวันตกมหาธาตุเจ้า ฤาษีตนนั้นมีตโปกล้าแข็ง รู้ชาติหลัง ๘ กัป รู้ชาติหน้า ๘ กัป มีเตชฤทธีกำลังมากนัก ก็ไปนำเอามายังธาตุพระพุทธเจ้าแต่เมืองราชคหะ ๑๕ องค์ เท่าม้อนหมากถั่วแดง ๕ องค์ เท่าเม็ดข้าวสารหักเกิ่ง ๕ องค์ เท่าพันธุ์ผักกาด ๕ องค์ ใส่โกศแก้วปทมราคลูกเท่าหมากน้ำ เอามาด้วยลวงอากาศเถิงเขาดินแดง ก็อธิษฐานหื้อหินก้อน ๑ บุแต่พื้นแผ่นดินออกมา พ้นดิน ๗ ศอก มีรูปสงสฐานดั่งช้างมูบอว่ายหน้าสู่ทิศทางใต้ ฤาษีเจ้าเอาโกศแก้วตั้งเหนือหินก้อนนั้น อธิษฐานหื้อจมลง ประมาณ ๕ ศอก ที่นั้นสรีธาตุพระพุทธเจ้าก็กระทำปาฏิหาริย์เบ่งฉัพพรรณรังสี ๖ ประการ ทั่วสกลเมืองยวนเชียงแสน และฤาษีเจ้าก่อเจดีย์เหนือหลังหินสูง ๗ ศอก เป็นที่ฐาปนาธาตุพระพุทธเจ้า เป็นที่ไหว้สักการบูชาแก่มนุษย์ (และ) เทวดาทังหลาย ฤาษีเจ้าก็อยู่อุปัฏฐากธาตุพระพุทธเจ้า ตราบต่อเท่าอายุแห่งตน แล ........เมื่อนั้น ยังมีลวงคำ ๒ ตัว มาแต่เขาคิชฌกูฏ เพื่อว่าจักไปกินหน่อเงินหน่อคำใน สุวณฺณปพฺพํ มาจับอยู่เหนือผาก้อน ๑ ชื่อว่า ผารุ้งเผือก มีทิศ อุตตร มหาธาตุเจ้า ไกลประมาณ ๕๐๐ วา ลวงคำ ๒ ตัวก็ไหว้ธาตุพระพุทธเจ้า เพื่อบ่หื้อเป็นอนทรายแก่ตน แล้วก็บินไปกินหน่อเงินหน่อคำดามอันมัก แล้วก็คาบเอาก้อนคำเท่าหมากตาล มาบูชามหาธาตุเจ้า ก็วางไว้เหนือผารังรุ้งเผือก แล้วก็บินเมือสู่ที่อยู่ตน แล ชาติลวงคำจับที่ใดก็ย่อมมีคำที่นั้น แล .......สุริยเทพาฤาษีเจ้า ก็อยู่อุปัฏฐากมหาธาตุเจ้ามีอายุ ๑๐๐ ปี กันจุติก็เมือเกิดพรหมโลก แล แรกแต่นั้นไปหน้า คนทังหลายเรียกว่า มหาธาตุเจ้าช้างมูบ ตราบต่อเท่าบัดนี้ แล"..... ตำนานพระธาตุดอยตุง



เลขที่ : ดอยช้างมูบ(ผาช้างมูบ) ต. แม่ฟ้าหลวง อ. แม่ฟ้าหลวง จ. เชียงราย 57240

- นางสุพรรณี เตชะตน

- ผศ.ดร.พลวัฒ ประพัฒน์ทอง : มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง : 2566 Open Call

- 0835688657