บ้านหัวขัว ชุมชนบ้านหัวขัว เป็นหมู่บ้านที่ตั้งชื่อจากลักษณะของหมู่บ้านที่ตั้งอยู่ริมหนองน้ำ และ เนื่องจากในสมัยก่อนจะมีการสร้างสะพานเพื่อเดินข้ามลำห้วยซึ่งคำว่า“ขัว”หมายถึง สะพาน จึงเป็นที่มาของ ชื่อบ้านหัวขัว เดิมชาวบ้านหัวขัวอาศัยอยู่ในหมู่บ้านแกดำซึ่งเป็นหมู่บ้านเก่าแก่ที่ตั้งขึ้นเมื่อ ปี พ.ศ. 2310 โดยหลวงปู่จ้อยร่วมกับชาวบ้านกลุ่มหนึ่งย้ายมาจากเมืองสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด ใช้ชื่อว่าบ้านแกดำเนื่องจาก จะมีต้นแกเป็นจำนวนมาก ต่อมาเมื่อคนในชุมชนเพิ่มจำนวนมากขึ้น ชาวบ้านส่วนหนึ่งได้ย้ายมาตั้งบ้านใหม่อีกฝั่งของ หนองแกดำในปี พ.ศ. 2453 โดยมี ขุนอักษร บุญยะเพ็ญ เป็นผู้นำคนแรกในการเริ่มก่อตั้งหมู่บ้านขึ้น และเริ่มมีการทำถนนรอบหมู่บ้าน แรกเริ่มตั้งหมู่บ้านมีบ้านเรือนอยู่ประมาณ 7 หลัง ผู้คนอาศัยหนองน้ำเพื่ออุปโภคบริโภค อาศัยป่าหนองแคนเป็นที่หาอาหาร ในปี พ.ศ.2495 มีการขุดลอกหนองแกดำเพื่อให้มีขนาดใหญ่ขึ้นและสามารถกักเก็บน้ำได้ปริมาณมากขึ้น ซึ่งในช่วงนี้เองมีการเวนคืนที่ดินของชาวบ้านบางส่วนที่อยู่ริมหนองน้ำเพื่อทำการขยายพื้นที่หนองน้ำให้มีความกว้างขวางและสามารถใช้ประโยชน์ได้มากยิ่งขึ้น ในช่วงนี้ชาวบ้านส่วนมากอาศัยธรรมชาติในการดำเนินชีวิตไม่มีการใช้เงินตราใช้การแลกเปลี่ยนซึ่งเป็นสังคมเกษตรกรรมเป็นส่วนมาก ต่อมาในช่วงพ.ศ. 2504 จากการมีแผนพัฒนาเศรษฐกิจแห่งชาติฉบับที่ 1 ที่ทำให้รัฐมีการสนับสนุนให้ชาวบ้านมีการปลูกปอซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจชาวบ้านหัวขัวก็มีการปลูกปอเช่นเดียวกัน ทำให้เริ่มมีการสร้างรายได้จากการปลูกพืชเศรษฐกิจเงินตราเริ่มเข้ามามีบทบาทในชุมชน ปอเมื่อลอกแล้วชาวบ้านจะนำไปขายที่ร้านสหสินบริเวณสามแยกวาปีปทุม ซึ่งอยู่ใกล้กับวิทยาลัยอาชีวศึกษามหาสารคาม และชาวบ้านหัวขัวเริ่มมีการปลูกยาจี๊ดเมื่อปี พ.ศ.2515 ซึ่งเป็นพืชชนิดหนึ่งที่สามมารถสร้างรายได้ให้กับคนในชุมชนบ้านหัวขัวอีกช่องทางหนึ่ง การสร้างสะพานไม้แกดำซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญของอำเภอแกดำซึ่งในอดีตมีการก่อสร้างมาก่อนแล้วในช่วงพ.ศ.2505 และต่อมาพ.ศ. 2507 มีการบูรณะสะพานให้มีขนาดใหญ่ขึ้นจากการร่วมมือของชาวบ้านหัวขัวและชาวบ้านแกดำ ซึ่งต่างคนต่างหาไม้มาร่วมมือกันพัฒนาให้สะพานไม้มีขนาดกว้างขึ้นสามารถเดินข้ามได้สะดวกมากขึ้น โดยในอดีตแล้วการสร้างสะพานไม้แกดำนั้นมีจุดประสงค์เพื่อเดินข้ามหนองน้ำมาทำนาอยู่ที่บริเวณบ้านหัวขัว ในปี พ.ศ.2509 ได้มีการก่อตั้งโรงเรียนเอกชน(โรงเรียนราษฎร์)ชื่อโรงเรียนแกดำอนุสรณ์ขึ้นมาและสะพานก็เริ่มมีการพัฒนาให้ดีมากขึ้นเพื่อให้นักเรียนได้เดินข้ามสะพานมาเรียนที่โรงเรียนราษฎร์ซึ้งตั้งอยู่บริเวณบ้านหัวขัว ผู้อำนวยการโรงเรียนก็มีการซ่อมแซมปรับปรุงสะพานเรื่อยมาเพื่อให้นักเรียนสามารถเดินทางมาเรียนได้อย่างสะดวก ทำให้เป็นที่เข้าใจของคนในชุมชนบ้านหัวขัวและบ้านแกดำว่า สะพานไม้พัฒนาควบคู่กันกับโรงเรียนราษฎร์แห่งนี้ โรงเรียนแกดำอนุสรณ์เปิดสอนระดับมัธยมศึกษาตอนต้น 2 หลักสูตรคือ ม.1-ม.4 และหลักสูตร ม.ศ.1-ม.ศ.3 แรกเริ่มก่อตั้งใน พ.ศ.2502 ครั้งแรกใช้อาคารเรียนของวัดดาวดึงส์แกดำ โดยมีหลวงปู่นวน เป็นเจ้าอาวาสและมีนายไล คำชนะ เป็นครูใหญ่คนแรก นายทองปักษ์ เพียงเกษ เป็นผุ้จัดการรงเรียน จน พ.ศ. 2509 ได้ย้ายโรงเรียนไปฝั่งบ้านหัวขัว ใกล้ๆกับทางลงสะพานต่อมาได้มอบหมายให้นายกรณ์ อนุอัน เป็นผู้ดูแลต่อเนื่องจากเป็นญาติพี่น้องกัน นายกรณ์ อนุอันได้ดูแลโรงเรียนมาโดยตลอดจนถึงยุบโรงเรียนในพ.ศ.2523-2524 และเป็นผู้มีบทบาทสำคัญในการดูแลซ่อมแซมสะพานไม้เรื่อยมา ถึงแม้จะมีการยุบโรงเรียนแล้วก็ยังมีบทบาทในการนำพาชาวบ้านดูแลสะพานไม้จนเสียชีวิต จากบ้านหัวขัวที่เป็นเพียงสถานที่ทำนาของชาวบ้านแกดำมีการพัฒนามาจนมีการตั้งเป็นบ้านขึ้นมีประชาชนย้ายมาอยู่จำนวนมากขึ้น ตลอดจนมีการตั้งโรงเรียนที่บริเวณบ้านหัวขัวแห่งนี้นับเป็นการพัฒนาอย่างรวดเร็ว การที่มีคนอยู่จำนวนมากตลอดจนเป็นพื้นที่ที่อยู่บริเวณริมหนองแกดำทำให้มีพื้นที่ในการปลุกผัก ทำการเกษตรมีน้ำใช้ตลอดทั้งปี ในพ.ศ.2548 มีการตั้งกลุ่มปลูกผักปลอดสารพิษขึ้น เพื่อปลูกผักขายให้กับคนในชุมชน ปลูกขายให้กับโรงพยาบาลแกดำที่รับซื้อตลอด มีการขายเร่ ขายในตลาด จนในปี พ.ศ.2557 ได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานของรัฐมาสนับสนุนการปลูกผักปลอดสารพิษ สนับสนุนการเพิ่มชนิดผักที่ปลูก สนับสนุนตลาดที่ต้องการผักปลอดสารพิษ ทำให้ชาวบ้านมีรายได้จากการปลูกผักขาย ต่อมาในพ.ศ. 2558 นายชยาวุธ จันทร เป็นผู้ว่าราชการจังหวัดมหาสารคามได้มีการพัฒนาสะพานไม้แกดำซึ่งมีอยู่แล้วพัฒนาให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวประจำอำเภอแกดำ จากนั้นสะพานไม้แกดำก็เป็นที่รู้จักของคนมหาสารคาม หน่วยงานต่างๆเริ่มให้ความสนใจสะพานไม้มากขึ้นมีการจัดงานประเพณี หรือกิจกรรมต่างๆโดยใช้สะพานไม้แกดำเป็นจุดสนใจของผู้มาร่วมงาน หลังจากที่สะพานไม้แกดำได้เป็นที่รู้จักของคนในชุมชน คนในจังหวัด จากการพัฒนาของหน่วยงานราชการ จากสื่อต่างๆที่มีการแชร์ออกไปอย่างต่อเนื่อง ทำให้ชุมชนบ้านหัวขัวที่เป็นพื้นที่อีกฝั่งของสะพานไม้แกดำเป็นที่น่าสนจากแรกเริ่มมีกลุ่มปลูกผักปลอดสารพิษ ต่อมาพ.ศ.2560 มีการตั้งกลุ่มแปรรูปผ้า กลุ่มทอเสื่อกก กลุ่มจักรสาน เป็นต้น จากการมีกลุ่มต่างๆขึ้นมาทำให้มีสินค้าเพื่อขายให้กับนักท่องเที่ยวที่มาเที่ยวสะพานไม้ในปี พ.ศ.2562 มีการสนับสนุนจัดตั้งตลาดต้องชมขึ้นในพื้นที่บ้านหัวขัวบริเวณทางลงสะพานไม้เพื่อให้ชาวบ้านได้นำสินค้าของกลุ่มต่างๆมาขายให้นักท่องเที่ยวที่มาชมสะพานไม้ นอกจากนั้นแล้วยังมีการตั้งโฮมสเตย์ขึ้นเพื่อต้อนรับนักท่องเที่ยวที่เดินทางเข้ามาและอยากพักชมวิถีชีวิตของชาวบ้านหัวขัว บ้านหัวขัวนับว่ามีการพัฒนาอย่างรวดเร็วจากเป็นพื้นที่การเกษตรสู่การเป็นพื้นที่ของการท่องเที่ยววิถีชุมชนได้อย่างรวดเร็วจากการมีทรัพยากร มีประชาชนที่เข้มแข็ง มีกลุ่มพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้เป็นที่น่าสนใจของนักท่องเที่ยว สามารถต้อนรับและดูแลนักท่องเที่ยวที่เดินทางมาเที่ยวได้ตลอดทุกฤดูกาล

เลขที่ : บ้านหัวขัว ต. แกดำ อ. แกดำ จ. มหาสารคาม 44190

- นายหนู เดือนมนตรี

- มหาวิทยาลัยมหาสารคาม : มหาวิทยาลัยมหาสารคาม :

- -