ผีเจ้าเมืองเกี๋ยง จากคำบอกเล่าของพ่อเฒ่าออ คำซอน พ่อเฒ่ายี่ คำซอน ลุงซอ พรหมปัญญา และพ่อเฒ่าม้าว พรหมปัญญา (อายุ 84 ปี)ผู้ที่อาวุโสที่สุดในหมู่บ้านสบรวก ต่างเล่าคล้ายๆ กันว่า แรกเริ่มเดิมที่ชาวบ้านได้อาศัยอยู่ในหมู่บ้านฝั่งพม่าและลาว แต่ต่อมาพื้นที่แถบนั้นได้เกิดโรคระบาด(โรคห่า) ชาวบ้านจึงได้ย้ายครอบครัว รวมทั้งนำสัตว์เลี้ยง(วัวควาย)หนีโรคระบาดมาอาศัยพื้นที่แห่งนี้เป็นการชั่วคราวเท่านั้น และนอกจากจะกลัวโรคระบาดแล้วชาวบ้าน ยังต้องกลัวเสือจะมากินวัวควายอีกด้วย ดังนั้นจึงได้มีการทำพิธีบอกกล่าวเจ้าปาเจ้าเขา ด้วยความเชื่อที่ว่า สถานที่ทุกแห่งย่อมมีสิ่งศักดิ์สิทธิ์คุ้มครองปกปักรักษาอยู่จึงได้มีการทำพิธีแบบง่าย ๆ ตามแบบพิธีกรรมดั้งเดิม ที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยปู่ย่าตาทวด โดยการนำดอกไม้สีขาว กับเทียนไขมาวางไว้ที่ต้นหมากมื่น ต่อมาเมื่อโรคระบาดผ่านพ้นไป และสัตว์เลี้ยงรอดพ้นจากเงื้อมมือเสือที่จะมาจับกิน ชาวบ้านจึงได้ทำพิธีเช่นไหว้เจ้าป่เจ้าเขาเพื่อเป็นการ แสดงความเคารพ และแสดงความขอบคุณที่ช่วยให้รอดพ้นจากภยันตราย ทั้งปวง จากเดิมที่เข้ามาพักอาศัยเพียงเพื่อหนีโรคระบาดเป็นการชั่วคราว นั้น เมื่อพบว่าที่แห่งนี้มีความอุดมสมบูรณ์ มีที่ทำไร่นา มีทุ่งหญ้าที่ให้สัตว์ หากิน เรียกได้ว่าทุกอย่างเหมาะสม แก่การตั้งหมู่บ้านเป็นอย่างยิ่ง ราวบ้านจึงตัดสินใจไม่กลับไปบ้านเดิม โดยยึดเอาสถานที่แห่งนี้ตั้งเป็นหมู บ้าน และเอาสถานที่ที่เคยบนบานเจ้าป่าเจ้าเขา เป็นที่สิงสถิตของผีเจ้าเมือง ซึ่งผีเจ้าเมืองนี้เป็นใครมาจากไหนไม่มีใครทราบได้ แต่เป็นความเชื่อของ ขาวไตที่ว่า การตั้งหมู่บ้านต้องมีผีเจ้าเมือง เพื่อที่จะได้คุ้มครองให้ชาวบ้าน รอดพ้นจากภยันอันตรายทั้งปวง ซึ่งปัจจุบันเจ้าเมืองสิงสถิตอยู่ที่ต้น หมากมื่น (กระบก) บนดอยเจ้าเมืองเยื้องไปทางทิศตะวันตกของหมู่บ้าน ศาลผีเจ้าเมืองเกี๋ยง ด้วยความเชื่อและสัญชาตญาณของคนไตเมืองเกี๋ยง การมาตั้ง หมู่บ้านและพัฒนาให้เจริญรอดพ้นจากภยันอันตรายทั้งปวงนั้น มี 2 ประการ คือ ประการแรก สถานที่ตั้งของเจ้าเมือง ซึ่งต้องเลือกก่อนตั้งหมู่ บ้านเป็นสำคัญ ประการที่สอง สถานที่ตั้งของผีเจ้าเมืองนั้น จะตั้งจากความเหมาะสม ผู้เฒ่าผู้แก่จะร่วมกันพิจารณา โดยไม่เกี่ยวข้องกับหลักโหราศาสตร์แต่อย่างใดการนับถือผีเจ้าเมือง เป็นความเชื่อที่มีมาตั้งแต่โบร่ำโบราณโดยคนไตเชื่อว่าทุกที่ทุกแห่งย่อมมีสิ่งศักดิ์สิทธิ์คอยคุ้มครองปกปักรักษาอยู่ดังนั้นการที่จะเข้ามาอาศัยในที่ใดที่หนึ่งนั้น จึงต้องมีการเช่นไหว้ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ (ผีเจ้าเมือง) เพื่อเป็นการบอกกล่าวให้ท่านทราบว่า ที่แห่งนี้จะมีคนเขามาอยู่อาศัย นอกจากจะเป็นการแสดงความเคารพต่อเจ้าของที่แล้ว ยังทำเพื่อให้ท่านมาคุ้มครองหมู่บ้านให้อยู่ร่มเย็นเป็นสุข มีความเจริญรุ่งเรืองสืบไป ดังนั้นผีเจ้าเมืองจึงมีตัวตนขึ้นมาได้จากความเชื่อของชาวบ้านนั่นเอง ซึ่งจะมีอยู่ในทุกที่ไม่จำเป็นว่าจะต้องเป็นที่ดอยหรือที่ราบ ขอเพียงแต่ให้ที่แห่งนั้นมีความเหมาะสม แก่การตั้งสถานที่เช่นไหว้



เลขที่ : ต. อ. จ. เชียงราย

- พ่อสามติ๊บ สรนันท์

- ผศ.ดร.พลวัฒ ประพัฒน์ทอง : มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง :

-