โบราณสถานบ้านจาเละหมายเลข 3 อายุ 1,000 ปี ที่ตั้ง หมู่ 3 ตำบลยะรัง อำเภอยะรัง จังหวัดปัตตานี สภาพทางภูมิศาสตร์ เมืองโบราณยะรัง มีผังเมืองเป็นรูปวงรีขนาดใหญ่ในพื้นที่ประมาณ 9 ตารางกิโลเมตร เป็นเมืองที่มีการสร้างทับซ้อนกันถึง 3 เมือง ขยายตัวเชื่อมต่อกัน ประกอบไปด้วยเมืองโบราณบ้านวัด มีศูนย์กลางเป็นลานจัตุรัสกลางเมือง ล้อมรอบด้วยคูน้ำและมีซากเนินดินโบราณสถานกระจายอยู่โดยรอบกว่า 25 แห่ง มาหามุ สาและเล่าว่าโบราณสถานแห่งนี้ก่อนการคุดพบถูกปกคลุมด้วยเนินจอมปลวก ชาวบ้านทำการเพาะปลูกพืชสวนอยู่บนเนินจอมปลวกแล้วเจอจึงแจ้งและขุดเจอโบราณสถานแห่งนี้ สันนิษฐานว่าเป็นศาสนสถานของศาสนาฮินดูเพราะพบศิวลึงค์และรูปปั้นวัว ที่นี่มีเจ็ดเจ้าเมืองปกครอง เริ่มด้วยมะรงมหาวังสาเป็นเจ้าเมืององค์แรกองค์ที่เจ็ดคือพระยาตูนัคปาอินทิรา สมัยอินทิราจะย้ายเมืองไปยังปาตานี เมืองแห่งนี้มีความเจริญรุ่งเรืองมาอย่างยาวนาน ได้ส่งทูตไปยังเมืองจีนตั้งแต่กษัตริย์องค์ที่สามแล้ว หลังจากที่ทำการค้าลำบากเพราะเรือเข้าไม่ได้จึงย้ายราชธานีไปยังปาตานีในสมัยพระยาอินทิราและพระองค์รับศาสนาอิสลามในเวลาต่อมา



เลขที่ : บ้านจาเละ ม.4 ต. ยะรัง อ. ยะรัง จ. ปัตตานี 94160

- นายมาหามุ สาและ เจ้าหน้าที่ชำนาญการเมืองโบราญยะรัง

- ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ปรัชญา บินหมัดหนี : มหาวิทยาลัยฟาฏอนี :

- 089 8773870