ประตูดินขอตั้งอยู่ทางทิศใต้ของกำแพงเมืองเชียงแสน มีป้อมลักษณะเกือกม้าอยู่อีกชั้นหนึ่งตามแบบอย่างประตูเมืองเชียงแสน ประตูเมืองเชียงแสนในปัจจุบันหลงเหลืออยู่ห้าประตู เดิมประตูเมืองเชียงแสนมีถึง 11 ประตู โดย 6 ประตูนั้นตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของเมืองเชียงแสนติดกับแม่น้ำโขงและได้พังทลายลงไปตั้งแต่สมัยล้านนาแล้ว
ประตูดินขอยังเป็นประตูที่กองทัพชาวล้านนาและกองทัพลาวได้ทำการตีเมืองเชียงแสนในช่วงการฟื้นม่านหรือการปลดแอกล้านนาจากอำนาจพม่าที่มีฐานที่มั่นสุดท้ายที่เมืองเชียงแสน และทำการกวาดต้อนชาวเชียงแสนแบ่งออกไปไว้ตามหัวเมืองล้านนา ลาวและสยาม
ประตูดินขอปรากฏอยู่ในวรรณกรรมหลายเรื่องเช่นวรรณกรรมค่าวคนยอง โดยมีข้อความระบุดังนี้
"เมืองเชียงแสน หากมีหลายล้ำ เหมือนกันเสี้ยง ทังมวล
ข้านายบ่ว่า จักไขบทบาท คำบ่เสี้ยง จักเล่าท้าวออก เวียงไป
เทิงเขตค้าย บ่ใกล้บ่ไกล ประตูเวียงไชย เชียงแสนกล้ำใต้
ประตูดินขอ เบิกนามตั้งไว้ ที่สู่ตางไป
วุตโตทัย จักไขบทหน้ากลัวเชื่องช้า ยื่นยาวคำ
ละเลือนลำ เจ้ากระแสกว้าง หื้อป่องท้าง โยธิยา แลนายเฮย"
ค่าวซอพ่อเจ้าราชวงศ์ หรือค่าวซอสงครามอโยธิยาม่าน แต่งโดย สรีวิไจยา นายทหารของเจ้าฟ้าเมืองยอง แต่งประมาณปีพ.ศ. 2327-2328 ก่อนเมืองยองแตกยี่สิบกว่าปี บรรยายถึงการเดินทัพตั้งแต่เมืองยองพักรวมพลที่เชียงแสนแล้วลงไปตีเมืองพิษณุโลกฯ
ค่าวซอพ่อเจ้าราชวงศ์ ค่าวสงครามอโยธิยาม่าน เป็นคร่าวว่าด้วยกองทัพจากเมืองยองมาร่วมทัพกับหัวเมืองม่านต่างๆไปรบอยุธยา แต่งค่าวโดยนายทหารเมืองยองหรือเจ้านายเมืองยอง และคัดลอกโดยหนานอินตาเป็นสมบัติของเจ้าราชวงศ์เมืองเชียงราย คัดที่เมืองเชียงแสน
"เสด็จแล้วยามเที่ยงนั้นแล เขียนปีกดเส็ด จุลศักราชได้ 1242 ตัว เดือนเก้า ลง 10 ค่ำ เม็งวัน 4 ไทยเต่าเส็ด ฤกษ์ได้ 2 ตัว หนานอินทาลิขิตป๋างเมื่อมารั้งเวียงเชียงแสน ปี๋เมื่อเข้ามาตั้งปี๋นั้น เขียนที่ตำหนักริมน้ำ บ้านหอม ริมวัดพระเจ้าทันใจ วันนั้นแล"
หนังสือผูกนี้เป็นของพ่อเจ้าราชวงสาผู้ใดยืมไปหื้อเอามาส่งแท้อย่าหื้อหายแท้แล เขียนที่ตำหนักเจ้าราชวงส์ ตัวข้าบ่งามสักน้อยค่อยผ่อไปเตอะ ที่ตกก่ตก ที่หลงก่หลงแท้แลเจ้านายทั้งหลายเหยใจก่บ่ดีกึดเติงหาบ้านเต็มทีแล
องค์เป็นเจ้าราชวงส์ออกเวียงเชียงรายมาวันเดือน 7 ออก 12 ค่ำ มานอนแม่เข้าต้ม 13 นอนป่าห้า 14 นอนเมืองหนอง เดือน 8 ออก มานอนกู่เต้า เดือน 8 ออก 2 ค่ำ เข้ามาอยู่เวียงเชียงแสน เดือน 8 ออก 5 ค่ำ เป็นวันพญาวัน ศักราช 1242 ตัว ปีกดสี
เลขที่ : ต. เวียง อ. เชียงแสน จ. เชียงราย 57150
-
- ผศ.ดร.พลวัฒ ประพัฒน์ทอง : มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง :
-
ข้อมูล/ประวัติ
ที่ตั้ง
ผู้บันทึกข้อมูล
ช่องทางติดต่อ
