โคมควัน ว่าวควัน หรือว่าข้าวกล่อง เป็นโคมชนิดหนึ่งของล้านนาที่ไว้สำหรับลอยในช่วงเวลากลางวัน ในวันเพ็ญเดือนยี่ของล้านนาตรงกับวันลอยกระทงของภาคกลาง โคมลอยหรือโคมควันทำมาจากกระดาษว่าว กระดาษสา หรือกระดาษแก้ว สามารถลอยบนอากาศได้ด้วยการใช้ควันไฟและไอร้อนในการรมควันเข้าไปในตัวโคมจนโคมสามารถลอยบนอากาศได้ จะต่างจากว่าวไฟ หรือโคมไฟที่สำหรับลอยในช่วงกลางคืนจะลอยขึ้นบนอากาศได้ด้วยความร้อนของไฟ โคมควันที่ใช้ลอยในช่วงกลางวันมีส่วนประกอบที่สำคัญอย่างหนึ่งคือหางโคมที่จะปล่อยออกมาเมื่อโคมไฟลอยได้ระดับโดยใช้ดอกไม้ไฟเช่นประทัดประกอบการปล่อยหางโคม หางโคมเป้นส่วนสำคัญที่ช่วยในการถ่วงน้ำหนักของโคมไม่ให้ปากโคมลอยหลายขึ้นฟ้าอันจะทำให้ควันที่อัดอยู่ภายในตัวโคมออกมาละทำให้โคมตกลงมาได้ในระยะเวลาสั้น โคมลอยหรือโคมควันเมืองเชียงแสนนิยมปล่อยกันในช่วงเดือนยี่เป็งในทุกวัด โดยเฉพาะวัดพระธาตุจอมกิตติ ที่จะมีการทำโคมควันขนาดใหญ่เพื่อปล่อยเป็นพุทธบูชา และได้รับสนับสนุนงบประมารจากเทสบาลตำบลเวียงในการจัดทำโคม ในทุกปีการปล่อยโคมควันวัดพระธาตุจอมกิตติถือเป็นงานที่ใหญ่มีโคมลอยหลากหลายสีสัน ขนาด มีความสวยงาม การถายโคมลอยทั้งโคมควันและโคมไฟนั้นเพื่อเป็นพุทธบูชาแด่พระธาตุเกตุแก้วจุฬามณีบนสรวงสวรรค์ บูชาพระพุทธเจ้าและเพื่อความสวยงาม ดั่งเดิมแล้วในล้านนานิยมปล่อยโคมควันมากกว่าโคมไฟที่ปล่อยในเวลากลางคืนเพราะสามารถลอยบนฟ้าได้นานกว่าและไม่อันตรายเท่าโคมไฟ



เลขที่ : บ้านจอมกิตติ ต. เวียง อ. เชียงแสน จ. เชียงราย 57150

- นายภาณุวัฒน์ ศรีสุข

- ผศ.ดร.พลวัฒ ประพัฒน์ทอง : มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง :

- 0817067184