ความสำคัญ : ศาลากลางจังหวัดเชียงราย (หลังเดิม) ที่โดยอายุหรือลักษณะแห่งการก่อสร้างนั้นเป็นประโยชน์ทางศิลปะ ประวัติศาสตร์ โบราณคดีที่มีคุณค่าต่อคนรุ่นหลังในการศึกษาเรียนรู้ เนื่องจากอาคารศาลากลางจังหวัดเชียงราย (หลังเก่า) เป็นสถาปัตยกรรมที่มีอายุกว่า 116 ปี เป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ชิ้นหนึ่งที่ช่วยอธิบายพัฒนาการของสังคมได้เป็นอย่างดี
ปัจจุบันอาคารหอวัฒนธรรมนิทัศน์เฉลิมพระเกียรติกาญจนาภิเษก จัดแสดงเรื่องราวให้เห็นถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ประวัติความเป็นมาของจังหวัดเชียงราย กลุ่มชาติพันธุ์ วิถีชีวิต วัฒนธรรมของกลุ่มชนและบทบาททางเศรษฐกิจของจังหวัดในระดับภูมิภาค
ศาลากลางเชียงรายเริ่มก่อสร้างและเปิดดำเนินการเมื่อพ.ศ. 2443 ในสมัยของพระพลอาษาเป็นข้าหลวงเมืองเชียงราย ดำเนินออกแบบและก่อสร้างโดยนายแพทย์วิลเลี่ยม เอ.บริกส์ (Dr.William A. Briggs) แพทย์ชาวตะวันตกในนามคณะมิชชันนารีอเมริกันเพรสไบทีเรียน (American Presbyterian Mission) แห่งกรุงนิวยอร์ค สหรัฐอเมริกา
โครงสร้างของอาคารเป็นลักษณะก่ออิฐถือปูน 3 ชั้นสไตล์โคโรเนียล ด้านหน้าอาคารก่ออิฐเป็นรูปโค้ง (Arch) มีโถงทางเดินเชื่อมถึงกันโดยตลอด จุดเด่นของอาคารศาลากลางเชียงรายเป็นโครงสร้างกำแพงรับน้ำหนัก (Wall Bearing) สังเกตุได้จากการก่อสร้างผนังซึ่งมีความหนาถึง 50 เซนติเมตร ไม่ใช้เสาและคานคอนกรีตเสริมเหล็กเหมือนการสร้างโบสถ์วิหารในอดีตฐานรากใช้ซุงเป็นฐานรับน้ำหนักอาคาร โดยทำเป็นแพ ส่วนโครงสร้างคาน ตง พื้นเป็นไม้สักทองทั้งหลัง หลังคาทรงปั้นหยามุงกระเบื้องซีเมนต์
ส่วนประกอบทั่วไปของอาคาร หน้าต่างประตู 2 ชั้น ด้านนอกสุดเป็นบานเกล็ดไม้ชนิดเปิดได้ ด้านในเป็นหน้าต่างบานเลื่อนกระจกใส ประตูทำจากไม้สักแบบบานเปิดคู่ ทุกห้องมีช่องแสงเหนือประตู กระจกฝ้า
พ.ศ. 2437 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 โปรดเกล้าฯ ให้พระยาศรีสหเทพ (เสง วิริยศิริ) จัดการปกครองมณฑลพายัพชั้นใน พระยาศรีสหเทพจึงได้ร่างข้อบังคับสำหรับที่ว่าการเมือง (เค้าสนามหลวง) คือจัดให้มีกำนัน ผู้ใหญ่บ้านแต่ละแคว้นขึ้นกับเมือง เรียกว่า “เจ้าเมือง” เมืองขึ้นกับบริเวณ เรียกว่า “ข้าหลวงบริเวณ” และใน พ.ศ. 2440 ขุนรักษ์นรา ได้จัดระบบการบริหารโดยให้มีกองมหาดไทย กองคลังและกองตุลาการขึ้น ทั้งยังโปรดให้สร้างอาคารศาลากลางจังหวัดเชียงราย เป็นอาคารทรงยุโรป 3 ชั้น ชั้นแรก ประกอบด้วยห้องทำงานต่าง ๆ เช่น คลังจังหวัด มหาดไทย ผู้ตรวจราชการท้องถิ่น อัยการจังหวัดและศึกษาธิการจังหวัด ชั้นสอง ประกอบด้วย ห้องทำงานผู้ว่าราชการจังหวัด ปลัดจังหวัด เสมียนตราจังหวัด สรรพากรจังหวัด ปศุสัตว์จังหวัดและห้องประชุม ส่วน ชั้นสาม ปีกซ้ายและขวาใช้เป็นห้องเก็บเอกสารสำคัญของจังหวัด
พ.ศ. 2512 นายชูสง่า ไชยพันธุ์ ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงรายสมัยนั้น เห็นว่าอาคารศาลากลางมีความคับแคบจึงได้ย้ายศูนย์ราชการมาทำการปฏิบัติราชการที่อาคารศาลากลางหลังใหม่ ตั้งแต่วันที่ 9 พฤษภาคม 2538 อาคารศาลากลางหลังเก่าถูกใช้เป็นที่ทำการหอวัฒนธรรมนิทัศน์เฉลิมพระเกียรติกาญจนาภิเษก โดยอยู่ภายใต้การดูแลของสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ถือเป็นการยุติบทบาทการเป็นอาคารศูนย์กลางการปกครองหัวเมืองเชียงรายมานานกว่า 1 ศตวรรษ
เลขที่ : ชุมชนเทิดพระเกียรติ ต. เวียง อ. เมืองเชียงราย จ. เชียงราย 57000
-
- ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ดุจฤดี คงสุวรรณ์ : มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย :
-
ข้อมูล/ประวัติ
ที่ตั้ง
ผู้บันทึกข้อมูล
ช่องทางติดต่อ
