สุเหร่าอาโหเป็นสุเหร่าเก่าแก่ คาดว่าสร้างขึ้นมากว่า 400 ปี ตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนกลาง พ.ศ. 1991-2231 สุเหร่าอาโหมีเอกลักษณ์เฉพาะที่ดูโดดเด่น สวยงามมีความน่าสนใจในการศึกษาเชิงประวัติศาสตร์ สถาปัตยกรรม ศิลปะและวัฒนธรรม นายสมาน เจะปอ อีหม่ามประจำมัสยิดหมู่บ้านอาโห เล่าว่า เดิมสุเหร่าอาโหตั้งอยู่ที่หมู่บ้านมะนังยง ซึ่งเป็นหมู่บ้านที่อยู่ติดกับแม่น้ำ เมื่อถึงคราวน้ำหลากในช่วงฤดูฝนซึ่งจะเกิดน้ำท่วมบ่อยครั้ง จึงย้ายมาตั้งอยู่ที่หมู่บ้านอาโห ตอนย้ายสุเหร่ามานั้นไม่ได้ทำการรื้อถอนสุเหร่าแล้วนำมาประกอบใหม่ แต่ใช้วิธีการยกมาทั้งหลัง บางเรื่องเล่าเกี่ยวกับสุเหร่าอาโหว่า เดิมทีสุเหร่าตั้งอยู่ริมน้ำ เพราะปาตอนีดารุสลามมีการติดต่อค้าขายกับชวาและมะละกา เมื่อกาลเวลาเปลี่ยนไปมีถนนหนทางมากขึ้น การคมนาคมทางน้ำจึงไม่เป็นที่นิยม ชาวบ้านจึงย้ายสุเหร่ามาตั้งอยู่ที่หมู่บ้านอาโห ฃ สุเหร่าอาโหกว้าง 4 เมตร ยาว 11 เมตร และสูง 10 เมตร สร้างด้วยไม้ตะเคียนทั้งหลัง ยกพื้นสูง มุงหลังคาด้วยกระเบื้องดินเผา โดยหลังคามีลักษณะพิเศษคือมีหลังคา 3 ชั้นซ้อนกัน ลักษณะสถาปัตยกรรมเป็นแบบชวาโบราณ ซึ่งสมัยนั้นยังมีอิทธิพลจากพุทธและพราหมณ์ จึงทำให้ดูคล้ายกับกุฏิ ช่องลมประตูหน้าต่างมีการแกะสลักไม้ที่สวยงามมาก ความพิเศษของสุเหร่าคือ การใช้เทคนิคในการก่อสร้างที่ไม่ใช้ตะปูแม้แต่ตัวเดียว การเข้าไม้ต่างๆ จะใช้วิธีเข้าสลักไม้ การเข้าเดือย ซึ่งเป็นวิธีเดียวกับการก่อสร้างมัสยิดวาดี อัล-ฮุเซน บริเวณด้านหน้าของสุเหร่ายังมีบ่อน้ำโบราณที่ชาวบ้านเอาไว้ดื่มกินเท่านั้น อีหม่ามเล่าว่า บ่อน้ำแห่งนี้ไม่เคยเหือดแห้งไม่ว่าฤดูกาลใดก็ตาม เมื่อปี พ.ศ. 2558 สุเหร่าอาโหได้รับงบประมาณสนับสนุนจากศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศอ.บต.) เพื่อใช้ในการบูรณะสุเหร่า และภูมิทัศน์โดยรอบสุเหร่าให้สวยงาม ปัจจุบันสุเหร่าอาโหยังใช้เป็นที่ประกอบศาสนกิจ (ละหมาด) ครบทั้ง 5 เวลา ทุกเช้าวันศุกร์ สุเหร่าอาโหจะจัดให้มีการร่วมรับประทานอาหารเช้า เพื่อหาทุนช่วยเหลือศูนย์เด็กกำพร้าที่ตั้งอยู่ด้านหลังสุเหร่า ซึ่งศูนย์เด็กกำพร้าแห่งนี้อยู่ในความดูแลของอีหม่ามและคนในชุมชน



เลขที่ : ต. ตะโละกาโปร์ อ. ยะหริ่ง จ. ปัตตานี 94150

- ผศ.ดร.อรุณีวรรณ บัวเนี่ยว

- aruneewan : มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี : 2566 Advance Track

- aruneewan.n@psu.ac.th