มัสยิดรายอฟาฏอนี เดิมเป็นมัสยิดแห่งรัฐปัตตานีเริ่มก่อตั้งเมื่อสมัยเมืองปัตตานี หรือรัฐปัตตานีมีเจ้าเมืองปกครองเอง คือ สุลต่านมูฮัมหมัด หรือตนกูบือ หรือตนกูปะสา เป็นเจ้าเมืองปัตตานี ช่วงประมาณ พ.ศ.2388-2399 ทรงเริ่มสร้างมัสยิดประจำเมืองปัตตานี
ต่อมาในสมัยตนกูปูเต๊ะ พ.ศ.2399-2424 เดิมเป็นสุเหร่าอาคารไม้สร้างในรั้ววัง ต่อมาได้ย้ายมาสร้างอาคารถาวร ณ ที่ปัจจุบันซึ่งอยู่ห่างทางทิศตะวันออกของวังเจ้าเมือง ก่อนถึงสุสานหลวง(กูโบร์โต๊ะอาเยาะฮฺ) และสมัยตนกูตีมุง พ.ศ.2424-2433 ได้ทรงแต่งตั้งฮัจญีอับดุลลาเตะฮฺ ดาโต๊ะ เป็นอีหม่ามคนแรกอย่างเป็นทางการและได้ขยายอาคารเพิ่มเติม แต่ยังไม่ทันแล้วเสร็จสมบูรณ์ท่านได้เสียพระชนม์ เสียก่อน ต่อมาตนกูสุไลมานหรือตนกูบอซู พระอนุชาตนกูปูเต๊ะฮฺ ได้ทรงสร้างต่อ จนแล้วเสร็จ มีการขยายอาคารในส่วนที่เป็นอิฐเพิ่มเติม พร้อมทั้งได้ประดับ ลวดลายภายในมัสยิดด้วยไม้แกะสลัก พรรณพฤกษา และได้เปลี่ยนชื่อใหม่เป็น “มัสยิดรายอฟาฏอนี” ตามค าเรียกชื่อเมืองปัตตานี มัสยิดแห่งนี้มีความโดดเด่นที่ สถาปัตยกรรมมลายูปาตานี ซึ่งผสมระหว่างอาคารทรงพื้นเมืองหลังคา 2 ชั้น ทรง ปั้นหยา และยอดโดมแบบสถาปัตยกรรมตะวันออกที่อยู่ด้านหลังของอาคาร
เลขที่ : มัสยิดรายอฟาฏอนี ต. จะบังติกอ อ. เมืองปัตตานี จ. ปัตตานี 94000
- ผศ.ดร.อรุณีวรรณ บัวเนี่ยว
- aruneewan : มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี : 2566 Advance Track
- aruneewan.n@psu.ac.th